Η γονεϊκή αποξένωση ως νομικό τέχνασμα για την επιβράβευση κακοποιητών

Kακοποιητικοί σύζυγοι και πατέρες κερδίζουν χρόνο με τα παιδιά καθώς και πρόσβαση στην κακοποιημένη μητέρα κατηγορώντας την για γονεϊκή αποξένωση, σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Brunel (London, UK) που διήρκεσε 19 χρόνια (2000 – 2019) (Barnett 2019).

Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι:

☞ η “γονεϊκή αποξένωση” χρησιμοποιείται στην εκδίκαση υποθέσεων επιμέλειας κυρίως ως στρατηγική για να αποδυναμωθούν οι καταγγελίες γυναικών και παιδιών για ενδοοικογενειακή βία και

☞ όταν στο δικαστήριο υπάρχει καταγγελία για “γονεϊκή αποξένωση”, η άρνηση του παιδιού να έρθει σε επαφή με τον κακοποιητικό γονέα δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, αντιθέτως ερμηνεύεται ως αποτέλεσμα της χειριστικής συμπεριφοράς του γονέα που έχει την επιμέλεια και δεν εξετάζεται σε βάθος.

Ως αποτέλεσμα αρκετές φορές το παιδί απομακρύνεται από την μητέρα και υποχρεώνεται να ζήσει με τον κακοποιητικό πατέρα (σε συντριπτική πλειοψηφία, είναι οι πατέρες που κάνουν καταγγελίες για γονεϊκή αποξένωση).

Η Adrienne Barnett, που διεξήγαγε την έρευνα, σημειώνει πως από το 2016 έχει αυξηθεί δραματικά ο αριθμός των υποθέσεων στις οποίες χρησιμοποιείται η “γονεϊκή αποξένωση”, παρά το γεγονός ότι η νομική και επιστημονική κοινότητα επισημαίνει τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ότι δεν έχει καμία επιστημονική βάση. Μάλιστα η χρήση της αποτρέπεται από επίσημους φορείς ως ιδιαίτερα επιβλαβής για την ψυχική υγεία των παιδιών και των γυναικών.

Οι λόγοι για αυτήν την αυξητική τάση είναι διάφοροι. Η “γονεϊκή αποξένωση” έχει γίνει ένας ιδιαίτερα επικερδής τομέας τόσο για τους διάφορους παιδοψυχολόγους που αυτοπροβάλλονται ως ειδικοί και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους όσο και για τους δικηγόρους που επιδιώκουν να εκπροσωπήσουν γονείς που θέλουν να κάνουν καταγγελία για γονεϊκή αποξένωση. Επιπλέον, αποκτά και πολιτική διάσταση, ως αντίδραση στον φεμινισμό και σε κινήματα όπως το #metoo με κοινό παρονομαστή την απόπειρα να αποδυναμωθούν και να διαψευσθούν καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία και σεξουαλική κακοποίηση.

Η έρευνα κάνει επίσης την υπόθεση ότι η αυξανόμενη χρήση της “γονεϊκής αποξένωσης” στα δικαστήρια – παρά την επιστημονική της απαξίωση – σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την προσπάθεια που κάνουν τα διάφορα κινήματα πατέρων όπως οι Fathers4Justice (στην Ελλάδα έχουμε τους “Ενεργούς Μπαμπάδες”) να καλλιεργήσουν την εικόνα της “κακής, εχθρικής, εκδικητικής” μητέρας.

Στην Ελλάδα, διάφορες αντιδραστικές οργανώσεις ασκούν πιέσεις, με αφορμή την επικείμενη αναμόρφωση του Νόμου για την ενδοοικογενειακή βία, ώστε να συμπεριληφθεί αναφορά στη γονεϊκή αποξένωση, καθιερώνοντας την για πρώτη φορά ως έννοια σε νομοθετικό κείμενο. Με αυτόν τον τρόπο, θα ικανοποιηθούν τα πιεστικά αιτήματα εκείνων των  ομάδων που ανυπομονούν να χρησιμοποιήσουν το ισχυρό χαρτί της γονεϊκής αποξένωσης στις προσωπικές τους αντιδικίες για την επιμέλεια.