Επικίνδυνα παιχνίδια με την υποχρεωτική συνεπιμέλεια των παιδιών και η αντιεπιστημονική «Γονεϊκή Αποξένωση»

Ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Τσιάρας, ανακοίνωσε τη συγκρότηση ειδικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής στο Υπουργείο Δικαιοσύνης με αντικείμενο την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας.

Θα μπορούσε να είναι μια καλή είδηση, αν δεν είχε προηγηθεί ο νόμος Τσιάρα για την υποχρεωτική συνεπιμέλεια που έχει σαν αποτέλεσμα πολλές γυναίκες να βλέπουν τα παιδιά στα χέρια των κακοποιητικών συντρόφων και αν δεν υπήρχε η ανησυχία πως η κυβέρνηση σκοπεύει να αναγνωρίσει τον όρο «Γονεϊκή Αποξένωση» που συνδέεται αποδεδειγμένα με επικίνδυνες αντιεπιστημονικές απόψεις και την  έχει επινοήσει υποστηρικτής της παιδεραστίας.

«Η επιτροπή θα έπρεπε να έχει φορείς που ασχολούνται στο πεδίο. Εχει δυστυχώς όμως, μόνο νομικούς και επιτελικά στελέχη. Ούτε οργανώσεις ούτε φορείς που ασχολουνται με το θέμα αυτό» λέει στο tvxs η Κική Πετρουλάκη, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Βίας η οποία προσθέτει πως ήδη το νομοσχέδιο Τσιάρα, έχει δημιουργήσει τεράστια θέματα σε γυναίκες και παιδιά, αφού αυξάνονται οι περιπτώσεις που η επιμέλεια δίνεται σε κακοποιητικό σύντροφο.

Σύνδρομο Γονεϊκής Αποξένωσης: Ο όρος που εμπνεύστηκε υπερασπιστής της παιδεραστίας

Οι φεμινιστικές οργανώσεις, που έχουν κάθε λόγο να ανησυχούν, παρατηρούν πως το λόμπι της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας καλωσορίζει την επιτροπή και επισημαίνει σε ανάρτηση της σελίδας του στο διαδίκτυο πως ««Μορφή ενδοοικογενειακής ψυχολογικής βίας είναι και η Γονεϊκή Αποξένωση – η βίαιη επέμβαση στον ψυχικό κόσμο του παιδιού με στόχο τη διάρρηξη των σχέσεων γονέα-παιδιού και τη διατάραξη του συναισθηματικού δεσμού γονέα-παιδιού».

Η κ. Πετρουλάκη επισημαίνει, πως κατά τη διαβούλευση του νόμου, οι οργανώσεις είχαν καταφέρει να μην υιοθετηθεί ο όρος. «Το υπουργείο τελικά τον μετονόμασε» λέει στο tvxs.

Τι είναι όμως το «Σύνδρομο της γονεϊκής αποξένωσης», το οποίο το λόμπι της συνεπιμέλειας προσπαθεί με την ανοχή του υπουργείου να αναγνωριστεί στη χώρα;

Το Σύνδρομο Γονεϊκής Αποξένωσης είναι όρος που δημιούργησε ο Richard A. Gardner στις αρχές της δεκατετίας ’80 για να αναφερθεί σε αυτό που ο ίδιος περιέγραφε ως μια διαταραχή στα πλαίσια της οποίας ένα παιδί συστηματικά και αδικαιολόγητα μειώνει και προσβάλλει τον ένα γονέα, σαν αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων που περιλαμβάνουν την πλύση εγκεφαλου από πλευράς του άλλου γονέα (συνήθως στα πλαίσια μιας διαφοράς ως προς την ανάθεση της γονικής μέριμνας) καθώς και τις προσπάθειες του παιδιού να κακολογήσει ή κατηγορήσει άδικα τον άλλο γονέα.

Αξίζει να σημειωθεί, πως ο Gardner, κινήθηκε με βάση τις προσωπικές του παρατηρήσεις και την εργασία του ως ειδικού μάρτυρα, συχνά για λογαριασμό πατέρων κατηγορουμένων για την παρενόχληση των παιδιών τους. Ο Gartner υποστήριξε ότι το σύνδρομο είναι πολύ συνηθισμένο «διαταραχή των παιδιών, που προκύπτει σχεδόν αποκλειστικά από διαμάχες επιμέλειας παιδιών, όπου ένας γονέας (συνήθως η μητέρα) προωθεί το παιδί να μισεί τον άλλο γονέα (συνήθως τον πατέρα)!

Ο Gardner, πριν αυτοκτονήσει, ανέπτυξε τη θεωρία του και μέσα από βιβλιογραφία και προκάλεσε με τις απόψεις του σχετικά με την παιδεραστία. Αναφέρουμε σχετικά αποσπάσματα:

«Η παιδοφιλία “είναι μια διαδεδομένη και αποδεκτή πρακτική μεταξύ κυριολεκτικά δισεκατομμυρίων ανθρώπων». «Η συντριπτική πλειοψηφία (“πιθανώς άνω του 95%”) όλων των ισχυρισμών κατάχρησης σεξ είναι έγκυρη». «Υπάρχει λίγο παιδεραστία σε όλους μας.». «Η παιδοφιλία θεωρείται ο κανόνας από τη μεγαλύτερη πλειοψηφία των ατόμων στην ιστορία του κόσμου». «Τα παιδιά υποφέρουν από την παιδεραστία γιατί η κοινωνία αντιδρά υπερβολικά σε αυτήν». «Η παιδοφιλία μπορεί να ενισχύσει την επιβίωση του ανθρώπινου είδους εξυπηρετώντας παραγωγικούς σκοπούς». « Η σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι απαραίτητα τραυματική. Ο καθοριστικός παράγοντας για το αν η σεξουαλική παρενόχληση θα είναι τραυματική για το παιδί είναι η κοινωνική στάση απέναντι σε αυτές τις συναντήσεις».

Ο Gardner υποστηρίζει επίσης ότι η  επιθετικότητα των παιδιών υποδεικνύει συχνά, ότι τα παιδιά θέλουν να κάνουν σεξ με ενήλικες και μπορεί να τους αποπλανήσουν (!) καθώς ορισμένα παιδιά βιώνουν υψηλές σεξουαλικές επιθυμίες στην πρώιμη παιδική ηλικία!

Ενώ «..εάν αποκαλυφθεί η σεξουαλική σχέση, το παιδί είναι πιθανό να φτιάξει τα γεγονότα έτσι ώστε ο ενήλικας να κατηγορηθεί για την εκκίνηση!»

Εν κατακλείδι, ο γκουρού των θεμάτων επιμέλειας για το λόμπι της συνεπιμέλειας στην Ελλάδα συμβούλευε για τα παιδιά που έχουν δεχτεί σεξουαλική κακοποίηση από τον πατέρα τους: «Κρατήστε το παιδί συνδεδεμένο με τον πατέρα. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να λαμβάνεται ώστε να μην αποξενώνεται το παιδί από τον γονέα που παρενοχλεί. Στο παιδί πρέπει να ειπωθεί ότι δεν υπάρχει τέλειος γονέας»!

Ο Gardner για τις μητέρες που ανακαλύπτουν ότι ο σύζυγός τους κακομεταχειρίζεται το παιδί τους σεξουαλικά επιρρίπτει την ευθύνη της κακοποίησης του πατέρα προς το παιδί στη μητέρα. Γιατί ευθύνεται εκείνη; Επειδή  δεν εκπληρώνει τις σεξουαλικές του επιθυμίες και άρα ο πατέρας αναγκάζεται να κάνει σεξ με το παιδί. Προτείνει οι θεραπευτές, να βοηθήσουν τις μητέρες παιδιών θυμάτων ασέλγειας, να εκπληρώσουν τις σεξουαλικές επιθυμίες των ανδρών. «Αποθαρρύνετε τις δικαστικές διαμάχες. Ενθαρρύνετε την να μείνει με τον σύζυγό της. Κατηγορήστε αυτήν και την κόρη για τη σεξουαλική παρενόχληση από τον πατέρα. Μπορεί ένας από τους λόγους για τους οποίους η κόρη στράφηκε εναντίον του πατέρα να είναι η προβληματική  σχέση του παιδιού με τη μητέρα» (Gardner, R.A. (1992) True and False Accusations of Child Sex Abuse).

Παρά τα όσα λέγονται στην Ελλάδα από τους υποστηρικτές του, το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης δεν αναγνωρίζεται ως διαταραχή από την ιατρική και την νομική κοινότητα και οι θεωρίες του Gardner καθώς και οι σχετικές έρευνες έχουν δεχτεί ευρεία κριτική για την έλλειψη επιστημονικής βάσης. έχει απορριφθεί μεταξύ άλλων από έκθεση ειδικών και από το Εφετείο της Αγγλίας, από το Εθνικό Συμβούλιο Οικογενειακών Δικαστών και Δικαστών Δικαστηρίων Ανηλίκων των Η.Π.Α. (National Council of Juvenile and Family Court Judges)[3] και από τα Ανώτερα Δικαστήρια των Η.Π.Α. Δεν περιλαμβάνεται είτε στο International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO) είτε στο Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (APA).

Όταν η ΝΔ έφερε τις θεωρίες του μαθητή του Gardner στη Βουλή

Θα μπορούσε να πει  κανείς ότι είναι υπερβολική η ανησυχία των Φεμινιστικών Οργανώσεων και άλλων οργανώσεων κατά της έμφυλης βίας; Όχι. Κι αυτό γιατί όπως είχαν σημειώσει σε ρεπορτάζ τους στο tvxs η Μαρινίκη Αλεβιζοπούλου και ο Γιάννης Ορέστης Παπαδημητρίου, οι αντιεπιστημονικές απόψεις ήρθαν στη βουλή από το κυβερνών κόμμα.

Στο ρεπορτάζ με τίτλο «Νόμος Τσιάρα: Στη Βουλή η ψευδοεπιστήμη και οι εμπνευστές των στρατοπέδων επανένωσης» γράφουν πως η πηγή στην οποία αναφέρθηκαν οι υπερασπιστές της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας «…δεν είναι άλλη από την περιβόητη «έκθεση Warshak», ένα κείμενο του αμερικανού ψυχολόγου Richard Warshak από το 2014, το οποίο, όπως μας ενημέρωσε η κ. Παπαδάτου-Παστού, υποστηρίχθηκε από 110 επιστήμονες του κλάδου και την Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρεία. Ο συγγραφέας του κειμένου υπήρξε μαθητής του ψυχολόγου Richard Gardner που εισήγαγε την έννοια του «Συνδρόμου Γονεϊκής Αποξένωσης» και κληρονόμος του επιστημονικού υλικού που άφησε πίσω του. Από τον θάνατο του Gardner το 2003, ο Warshak έχει γίνει ο συνεχιστής των θεωριών του για τη «γονεϊκή αποξένωση» και κατ’ επέκταση, το βασικό επιστημονικό άλλοθι για τους υπέρμαχους της εξαναγκαστικής συνεπιμέλειας.

Αυτή η «έκθεση» που παρέθεσε η κ. Παπαδάτου-Παστού έχει μια σειρά προβλήματα, το πρώτο εκ των οποίων είναι ότι δεν είναι έκθεση. Είναι ένα paper που δημοσιεύθηκε στο πλουραλιστικό περιοδικό της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας Psychology, Public Policy, and Law, ως μέρος του επιστημονικού διαλόγου, και το οποίο υποστήριζε συνθέτοντας τη βιβλιογραφία για τη Γονεϊκή Αποξένωση ότι ο ίσος χρόνος με τους δύο γονείς αποδεικνύεται ωφέλιμος για παιδιά κάτω των τεσσάρων ετών. «Έκθεση» το καθιστά μόνο ο κάπως θρασύς τίτλος “a consensus report” που έδωσε ο ίδιος ο συγγραφέας, παρότι τόσο οι πηγές του όσο και το ίδιο το κείμενο δεν αντιπροσωπεύουν σε καμία περίπτωση κάποιο “consensus”, από τη στιγμή που είχαν δεχθεί και συνεχίζουν να δέχονται τα πυρά μεγάλου μέρους της επιστημονικής κοινότητας» και

Όσο για το τι συμβαίνει όταν οι ιδέες περί «γονεϊκής αποξένωσης» εφαρμόζονται στην πράξη, σε εκτενές σχετικό θέμα με τίτλο

«Όταν το Παιδί Γίνεται Όπλο» που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Atlantic τον Δεκέμβριο του 2020, ο ιδρυτής του Ινστιτούτου για τη Βία, την Κακοποίηση και το Τραύμα περιγράφει κι αυτός τα Family Bridges ως «στρατόπεδα βασανιστηρίων για παιδιά». Το δημοσίευμα μιλάει για παιδιά που μέσα στο πρόγραμμα απέκτησαν αυτοκτονικό ιδεασμό, έπαθαν κρίσεις πανικού, ενώ ένα εξ αυτών δηλώνει ακόμα «συναισθηματικά κατεστραμμένο από το πρόγραμμα».

Τα δε τρία παιδιά — ενήλικες πλέον — που μιλάνε στο NBC για το πρόγραμμα δηλώνουν μεταξύ άλλων ότι «δεν θα το εύχονταν αυτό σε κανέναν άνθρωπο» και ότι όλα βγήκαν από εκεί μέσα «μισώντας» τον ένα γονέα. Σε άλλο δημοσίευμα του αμερικανικού δικτύου από το 2018, παιδιά που βρέθηκαν στο Family Bridges κάνουν λόγο για χειραγώγηση και τακτικές εκφοβισμού.

«Σε πρόσφατο podcast του Reveal, του πολυβραβευμένου Κέντρου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας στις ΗΠΑ, περιγράφεται μέσα από πρωτογενείς μαρτυρίες η τραυματική στιγμή που δύο αδέρφια φεύγουν από τη δικαστική αίθουσα συνοδεία αστυνομικών για να μεταφερθούν σε κάποιο Family Bridges. Μέσα στο πρόγραμμα περιγράφουν ότι αισθάνονται «αιχμάλωτοι» και «εγκλωβισμένοι» και καταθέτουν ότι οι ίδιοι οι Rand και Warshak τους δήλωναν ότι δεν θα βγουν από εκεί μέσα μέχρι να παραδεχθούν ότι ο πατέρας τους τους είχε κάνει πλύση εγκεφάλου.

Υπάρχει ένα μοτίβο σε όλες τις μαρτυρίες που έχει συλλέξει η δημοσιογραφική έρευνα για τα Family Bridges: η πλευρά του «αποξενωμένου» γονέα εισηγείται την προσφυγή σε ένα τέτοιο πρόγραμμα στο δικαστήριο· το δικαστήριο το δέχεται (στο 27% των περιπτώσεων στον Καναδά και εικάζεται σε μεγαλύτερο ποσοστό στις ΗΠΑ)· οι γονείς πληρώνουν ένα υπέρογκο ποσό για το πρόγραμμα· τα παιδιά περνούν από μία συστηματική «εκπαίδευση» που τους αλλάζει προτιμήσεις σε γονέα· τα παιδιά απομακρύνονται από τον γονέα που είχε την αρχική επιμέλεια και ενδέχεται να κάνουν να τον δουν χρόνια. Όπως κατέθεσε ένας δικηγόρος σε σχετική έρευνα της Washington Post το 2017: «Αυτά τα προγράμματα είναι κατά βάση απάτες. Για μένα είναι ξεκάθαρο ότι αποκόμιζαν υπέρογκα ποσά πουλώντας μια αλλαγή επιμέλειας». Ο ίδιος ο Richard Warshak αρνήθηκε να μιλήσει στην εφημερίδα, γιατί πιθανώς επίκειντο διώξεις εναντίον του, για την τύχη των οποίων δεν καταφέραμε να πληροφορηθούμε.

Είναι λοιπόν περίεργο το πώς η κ. Παπαδάτου-Παστού θεώρησε ότι μπορεί να βασίζει την επιχειρηματολογία της σε έναν άνθρωπο που ως προς τις θεωρίες του δεν εμπίπτει ούτε κατά διάνοια στο επιστημονικό consensus, ενώ το κλινικό του έργο φαίνεται να υπάγεται στη σφαίρα της ποινικής δικονομίας».