Λήψη ιστορικού στη σεξουαλική κακοποίηση: Ανατομικές Κούκλες

Μία συνηθισμένη τακτική των συνηγόρων υπεράσπισης φερόμενων δραστών σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων είναι η απόπειρα να προσβάλλουν με διάφορους τρόπους τη γνωμάτευση του ειδικού που έχει εφαρμόσει το πρωτόκολλο διερεύνησης κακοποίησης στη δικανική συνέντευξη κατά την οποία το παιδί έχει αποκαλύψει την κακοποίηση του. Ένα επιχείρημα κοινό στα δικόγραφα είναι η αμφισβήτηση της χρήσης ανατομικής κούκλας. Έτσι μπορεί να διαβάσουμε σε ένα δικόγραφο ότι ο/η εκάστοτε πραγματογνώμονας «χρησιμοποιεί “πρωτόκολλα”, όπως αυτά με τις ανατομικές κούκλες, τα οποία διεθνώς επικρίνονται ως πολύ επικίνδυνα και κατάλληλα για την υποβολιμότητα των παιδιών». Σε άλλο δικόγραφο ή/και γνωμάτευση πραγματογνώμονα από την πλευρά του φερόμενου δράστη διαβάζουμε ότι “οι ανατομικές κούκλες τείνουν να εγκαταλειφθούν στην ψυχιατροδικαστική”.

Κανένα από αυτά τα δύο επιχειρήματα δεν είναι αληθές. Όσον αφορά την υποβολιμότητα, ισχύει ακριβώς το ανάποδο από αυτό που ισχυρίζονται οι συνήγοροι και, συχνά, οι τεχνικοί σύμβουλοι φερόμενων δραστών σεξουαλικής κακοποίησης. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η χρήση ανατομικών κουκλών μειώνει την πιθανότητα υποβολής των παιδιών. Επιπλέον, όπως διαβάζουμε στον Οδηγό Εφαρμογής Πρωτοκόλλου Διερεύνησης, Διάγνωσης και Διαχείρισης Κακοποίησης – Παραμέλησης Παιδιών για Επαγγελματίες, του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, “Οι ανατομικές κούκλες ή κούκλες με ανατομικές λεπτομέρειες χρησιμοποιούνται από ειδικούς στη διάγνωση σεξουαλικής κακοποίησης για παραπάνω από 30 χρόνια. Μάλιστα, ένας μικρός αριθμός ερευνών που συγκρίνει την αποτελεσματικότητα των ανατομικών κουκλών με άλλα μέσα, όπως για παράδειγμα οι κανονικές κούκλες, δείχνει υπεροχή των ανατομικών κουκλών.” Ο παιδοψυχίατρος, στη διαγνωστική συνέντευξη σεξουαλικής κακοποίησης, μπορεί, εφόσον διαθέτει την απαραίτητη εκπαίδευση, να χρησιμοποιήσει επικουρικά διαγνωστικά εργαλεία όπως οι ανατομικές κούκλες ή/και ανατομικά διαγράμματα.

Οι ειδικοί σημειώνουν τα πολλά πλεονεκτήματα της χρήσης ανατομικών κουκλών:

• Μειώνει την πιθανότητα υποβολής, επειδή επιτρέπει τη συλλογή περισσότερων πληροφοριών μέσω υποβολής λιγότερων ερωτήσεων
• Αυξάνει την εγκυρότητα των πληροφοριών, επειδή επιτρέπει στο παιδί να δείξει και να λεκτικοποιήσει, δηλαδή να χρησιμοποιήσει δύο μέσα επικοινωνίας ταυτόχρονα
• Βοηθάει στην μνημονική ανάκληση, λόγω της έκθεσης στα μέρη του σώματος (λ.χ. γεννητικά όργανα)
• Επιτρέπει την ακριβέστερη περιγραφή συμβάντων, ειδικά σε παιδιά με δυσκολίες στη λεκτική επικοινωνία
• Βοηθάει στην αποσαφήνιση αναφορών του παιδιού
• Βοηθάει στην αναπαράσταση της εμπειρίας κακοποίησης, επειδή η μη λεκτική περιγραφή των συμβάντων ενδέχεται να προκαλεί λιγότερο άγχος στο παιδί

Σύμφωνα με τον οδηγό “έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση ανατομικών κουκλών δεν αποσπά πληροφορίες σεξουαλικού περιεχομένου από παιδιά που δεν έχουν ήδη γνώσεις για σεξουαλικά ζητήματα και συμπεριφορές. Ούτε σημαίνει ότι ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά θα εμπλακεί απαραίτητα σε σεξουαλική δραστηριότητα”.

Διεθνής Βιβλιογραφία
Mitchell Hamline Law Review, 2022, Anatomical Diagrams and Dolls: Guidelines for Their Usage in Forensic Interviews and Courts of Law, Victor Vieth, Σύνδεσμος για το άρθρο