Έκκληση να αποσυρθεί το νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια

Αθήνα, 11 Μαΐου 2021

Υπόψη κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, Πρωθυπουργού της Ελλάδας

Αγαπητέ κ. Μητσοτάκη,

Οι κάτωθι υπογράφοντες φορείς, έχουμε ενημερωθεί για το ανησυχητικό περιεχόμενο του ελληνικού νομοσχεδίου «Μεταρρυθμίσεις αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων και άλλα ζητήματα οικογενειακού δικαίου», που ο υπουργός Δικαιοσύνης έθεσε σε δημόσια διαβούλευση και σκοπεύει να θέσει προς ψήφιση στη Βουλή.

Οι διατάξεις του νομοσχεδίου αυτού παραβιάζουν κατάφωρα διεθνή, νομικά δεσμευτικά, κείμενα που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα για ασφάλεια και προστασία όλων των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας (κυρίως παιδιά και μητέρες) και συγκεκριμένα:

• τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης (Ν. 4531/2018)
• την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2012/29/ΕΕ για τα Δικαιώματα των Θυμάτων (Ν. 4478/2017)
• τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Ν.2101/1992).

Το παιδί προσεγγίζεται με την οπτική μιας βαθιά πατριαρχικής κοινωνίας, ως παθητικός δέκτης άσκησης γονεϊκών δικαιωμάτων και όχι ως φορέας δικαιωμάτων. Συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο αδιαφορεί για:

•  το συμφέρον του παιδιού, το οποίο δεν εξετάζεται για κάθε παιδί ατομικά αλλά ορίζεται ότι για όλα τα παιδιά είναι μόνο η παρουσία και των δύο γονέων στη ζωή του παιδιού. Επιβάλει ως κανόνα την «από κοινού και εξίσου άσκηση της γονικής μέριμνας» για όλα τα παιδιά που οι γονείς τους δεν συμβιώνουν
•  τη βούληση και την γνώμη του παιδιού: παρότι το νομοσχέδιο εισάγει πληθώρα υποχρεωτικών εξωδικαστικών διαδικασιών (ιδιωτικά συμφωνητικά, διαμεσολαβήσεις) πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το δικαστήριο, η γνώμη του παιδιού δεν προβλέπεται να ζητείται σε καμία από αυτές, παρά μόνο αν η υπόθεση φτάσει στο δικαστήριο. Το νομοσχέδιο εκθέτει τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας (παιδιά και μη κακοποιητικό γονέα, συνήθως μητέρες) σε μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτόν στον οποίο ήδη βρίσκονται
•  ο κανόνας της “από κοινού και εξίσου άσκησης της γονικής μέριμνας” υποχρεώνει το παιδί να βρίσκεται σε φυσική επαφή με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει, «για τουλάχιστον 1/3 του συνολικού χρόνου επικοινωνίας, εκτός εάν ο γονέας αυτός ζητά μικρότερο χρόνο επικοινωνίας». Η άρνηση του τέκνου θεωρείται γονεϊκή αποξένωση από την πλευρά του άλλου γονέα, και τιμωρείται
  με αφαίρεση της γονικής μέριμνας
•  για την εφαρμογή του προαναφερθέντα κανόνα, οι γονείς υποχρεώνονται σε πολλαπλές απευθείας επαφές και συνδιαλλαγές ενώ, για την τροποποίησή του, συνιστώνται ή καθίστανται υποχρεωτικές πολλαπλές διαμεσολαβήσεις (πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το δικαστήριο) με συνεδρίες ταυτόχρονης παρουσίας των δύο μερών, χωρίς καμία εξαίρεση για θύματα-δράστες ενδοοικογενειακής βίας
•  τα γονεϊκά δικαιώματα του γονέα-δράστη και η επαφή του/της με το τέκνο δύναται να περιοριστούν ή να αφαιρεθούν μόνο μετά από οριστική καταδίκη για εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας ή κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. Για την Ελληνική δικαστηριακή πραγματικότητα αυτό σημαίνει πως όλοι οι δράστες θα έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στα θύματά τους για περισσότερα από 2-5 χρόνια.

Γνωρίζοντας ότι στην Ελλάδα:

•  η πλειονότητα των κακοποιημένων γυναικών που έχουν παιδιά με τους δράστες ενδοοικογενειακής βίας, δεν καταφεύγουν στα ποινικά δικαστήρια αλλά προσπαθούν να αποδράσουν από το κακοποιητικό περιβάλλον μέσω αποφάσεων αστικών δικαστηρίων, στα
  οποία προσφεύγουν για την έκδοση ασφαλιστικών μέτρων προστασίας/απαγόρευσης προσέγγισης του δράστη και για να ρυθμίσουν την κατάσταση σχετικά με την επιμέλεια και την επικοινωνία με τον άλλο γονέα, την διατροφή κλπ.
•  η διαμεσολάβηση είναι υποχρεωτική για όλες τις αστικές υποθέσεις που αφορούν γονική μέριμνα, επιμέλεια και επικοινωνία με τα παιδιά προκειμένου να φτάσει η υπόθεση στο ακροατήριο (Ν. 4640/2019, αρθ. 6) και η ποινική διαμεσολάβηση συστήνεται έντονα για τα πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας (Ν. 3500/2006)
• δεν υπάρχει διακριτό Σύστημα Παιδικής Προστασίας, καμία διαδικασία υποχρεωτικής αναφοράς κακοποίησης/παραμέλησης παιδιού και καμία διαδικασία εποπτευόμενης επικοινωνίας γονέα-παιδιού
•  η προστασία που παρέχεται στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι ανεπαρκής, επειδή οι περισσότερες από τις σχετικές διατάξεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης (άρθ. 51-53) και της Οδηγίας 2012/29/EU (άρθ. 19, 20 & 22-24) δεν έχουν ακόμη τεθεί σε εφαρμογή: δεν υλοποιείται αξιολόγηση και διαχείριση επικινδυνότητας, επείγοντα μέτρα αποκλεισμού (emergency barring orders) δεν μπορούν να εφαρμοστούν και οι παραβιάσεις ασφαλιστικών μέτρων/περιοριστικών όρων ούτε ελέγχονται, ούτε τιμωρούνται

εκφράζουμε την έντονη ανησυχία μας ότι ένας τέτοιος Νόμος θα αποδυναμώσει περαιτέρω την ανεπαρκή προστασία που παρέχεται στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας (μητέρες και παιδιά) καθώς θα τα εκθέσει σε μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτόν στον οποίο ήδη βρίσκονται και θα παρεμποδίσει σε ακραίο βαθμό την πρόσβασή τους στη Δικαιοσύνη (Αστική και Ποινική) προκειμένου να ζητήσουν προστασία.

Οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και νομικά δεσμευτικών Διεθνών και Ευρωπαϊκών κειμένων δεν εξαφανίστηκαν επειδή απλώς προστέθηκε στο Άρθρο 1 η φράση: «οι διατάξεις του ερμηνεύονται και εφαρμόζονται σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις που δεσμεύουν τη Χώρα, ιδίως με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, και δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι δικαιολογούν τη μη τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτές».

Πιστεύουμε ότι συμμερίζεστε την έντονη ανησυχία μας για όλα τα παιδιά και τις γυναίκες που θα επηρεάσει αυτό το νομοσχέδιο σε περίπτωση που γίνει νόμος της Ελλάδας και ότι κι εσείς, όπως εμείς, θα θέσετε σε προτεραιότητα την ασφάλεια και την ευημερία όλων των παιδιών και μητέρων που υφίστανται ενδοοικογενειακή βία.

Σας καλούμε να αποσύρετε το Νομοσχέδιο και να υποχρεώσετε τον Υπουργό Δικαιοσύνης να ξεκινήσει μια ανοιχτή και ουσιαστική διαβούλευση με όλους τους αρμόδιους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ και των γυναικείων οργανώσεων.

Με εκτίμηση,

Υπογράφουσες οργανώσεις

1. A.L.E.G. Romania
2. AC Vive Zene Bosnia and Herzegovina
3. Alliance of Women in Slovakia Slovensko
4. Asociación AMIGA por los derechos humanos de las mujeres Spain
5. Asociatia Casa Ioana Romania
6. Aspacia Foundation Spain
7. Associació Helia Spain
8. Associatio for Nonviolent Communication Slovenija
9. Association des Femmes de l’Europe Meridionale (AFEM) Europe OING dotée de statut participatif auprès du Conseil de l’Europe
10. Association française des femmes diplômées des universités France
11. Associazione Toponomastica femminile Italia
12. Bounds (UMAR) Portugal
13. Ca la dona Spain
14. Centre for Research and Action on Peace (KEDE) Women’s Organization – ΚΕΔΕ Κέντρο Έρευνας και Δράσεις για την Ειρήνη, Greece
15. Community Safety and Mediation Center Romania
16. Conexus Association Spain
17. Counselling Line for Men and Boys Albania
18. Counselling Line for Women and Girls (National Helpline 116117) Albania
19. Creación Positiva Spain
20. Cultural-Humanitarian Fund “Sukhumi” Georgia
21. Dissens – Institute for Education and Research e.V. Germany
22. Dziewuchy Berlin Germany
23. ECICW – European Centre of the International Council of Women Europe
24. Encore féministes ! France
25. European Alternatives France
26. European Anti-Violence Network Greece
27. European Network of Women – Greece
28. Feminist Collectivity Theodora Greece
29. Fundació Aroa (Aroa Foundation) Spain
30. Garance ASBL Belgium
31. Gender studies center, Panteion University, Greece
32. Gender Studies Research Group – University of Balearic Islands Spain
33. ICBT – Institute of Cognitive Behavioral Therapy Albania
34. In Bona Fide Croatia
35. International Council of Polish Women Poland
36. Maghweb Italy
37. Marche mondiale des femmes /Suisse Suisse
38. Mediterranean Institute of Gender Studies Cyprus
39. Munincipality of Agios Dimitrios – Attica Greece
40. Necuvinte Association Romania
41. Network Forum Malta
42. Observatori d’Igualtat de Tracte i Oportunitats Spain
43. Partito della Rifondazione Comunista Italia
44. positive change service United Kingdom
45. Public Union “Clean World” AID to Women Azerbaijan
46. Respect United Kingdom
47. Romanian Women’s Lobby Romania
48. Romski centar za žene i decu Serbia
49. Scottish Rural Action Scotland
50. Sisters Uncut Manchester United Kingdom
51. Sitges Voluntaris Socials Spain
52. Social Intervention for West Athens _Citizens’ Initiative Greece
53. StoP – Stadtteile ohne Partnergewalt e.V./Prof. Dr. Sabine
54. Stövesand Germany
55. The Drive Partnership UK
56. The European Network of work with perpetrators WWP EN Germany
57. The Healing Tree community for Mental Health (Koin.S.Ep/Social Enterprise) Greece
58. The House of Women for Empowerement & Emancipation (Το Σπίτι των Γυναικών, για την Ενδυνάμωση & τη Χειραφέτηση) Greece
59. “TOMOV” Women’s rights association Greece
60. Toutes Aux Frontières /groupe suisse Suisse
61. UMAR – União de Mulheres Alternativa e Resposta (Women’s Association) Portugal
62. Una Casa per l’Uomo Italia
63. Union of Women Associations of Heraklion Prefect – Σύνδεσμος Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου & Νομού Ηρακλείου Greece
64. Unizon Sweden
65. WAVE Network Europe
66. Women Center “Light Steps” Albania
67. Women’s Law Center Republic of Moldova
68. Women’s Aid Federation of England United Kingdom
69. Women’s Law Center Republic of Moldova
70. Women’s Support and Information Centre NPO Estonia
71. Xarxa Europea d Dones Periodistes Spain
72. YWCA of Greece (XEN Ελλάδος) Greece
73. Zéromacho – des hommes contre la prostitution et pour l’égalité France
74. Zukunftskonvent Germany Germany
75. Γραμματεία Ισότητας ΟΤΟΕ Greece
76. Δήμος Μεταμόρφωσης Greece
77. Ένωση Αμερικανίδων Ελλάδος, Greece
78. Θρυαλλίδα Σύλλογος Κοινωνικής και Πολιτιστικής Παρέμβασης, Greece
79. Κέντρο Διοτίμα Greece
80. Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών Δήμου Βέροιας, Greece
81. Ξενώνας Φιλοξενίας Γυναικών Δήμου Λαμιέων, Greece