Το 2021 στη Μ. Βρετανία ο όρος “γονεϊκή αποξένωση” αφαιρέθηκε από τις επίσημες οδηγίες για τον Νόμο περί ενδοοικογενειακής βίας.
Το βασικό επιχείρημα — όπως περιγράφεται αναλυτικά στο επίσημο έγγραφο που συνοδεύει την αναθεώρηση των οδηγιών [1, 2] — είναι πώς από τη στιγμή που παρεμβάλλεται σε μια υπόθεση επιμέλειας ο όρος γονεϊκή αποξένωση, δεν εξετάζονται με τη δέουσα προσοχή ούτε οι λόγοι για τους οποίους το παιδί αρνείται την επικοινωνία, ούτε, κυρίως, οι καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία, οι οποίες αμέσως χαρακτηρίζονται ως ψευδείς και προϊόν υποβολής. Ως αποτέλεσμα, πολύ συχνά τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, γονείς και παιδιά, φοβούνται να καταγγείλουν την κακοποίηση τους και στερούνται πρόσβαση στις σχετικές υπηρεσίες για την υποστήριξη θυμάτων.
Επιπλέον, το κυβερνητικό έγγραφο παραπέμπει σε έρευνες [3] που δείχνουν ότι γίνονται πολλές ψευδείς καταγγελίες για “γονεϊκή αποξένωση” και τονίζουν την αρνητική επίδραση που έχουν αυτές οι καταγγελίες για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, καθώς πολύ συχνά η προσπάθεια του ασφαλούς γονέα να προστατέψει το συμφέρον του παιδιού του χαρακτηρίζεται, μέσω στρατηγικής αντιστροφής της καταγγελίας, ως κακοποίηση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί που υφίσταται βία να μην εισακούγεται, και συχνά να απομακρύνεται από τον ασφαλή γονέα και να εξαναγκάζεται να περάσει χρόνο με τον γονέα τον οποίο φοβάται, θέτοντας σε κίνδυνο τη σωματική και ψυχική του ακεραιότητα.
Τα αποτελέσματα των ερευνών [4] δείχνουν πώς όταν τα παιδιά αντιστέκονται στην επικοινωνία με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένουν, έχουν βάσιμους λόγους οι οποίοι πρέπει να εξετάζονται πολύ σοβαρά και πώς αυτοί οι λόγοι δεν μπορούν να εξηγηθούν ποτέ μόνο ως αποτέλεσμα χειραγώγησης εκ μέρους της μητέρας. Ως εκ τούτου, προτού το δικαστήριο λάβει δρακόντεια μέτρα απαξιώνοντας την επιθυμία του παιδιού (που αντιστέκεται στην επικοινωνία) θα πρέπει να εξετάσει πολύ προσεκτικά όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες που αφορούν τη σχέση του παιδιού με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει, και να διασφαλίσει ότι καμία σημαντική παράμετρος δεν έχει παραβλεφθεί.
Εκτός από τους κινδύνους για τα επιζώντα ενδοοικογενειακής βίας, το κυβερνητικό έγγραφο τονίζει επίσης πώς οι όροι “γονεϊκή αποξένωση” και “αποξενωτικές συμπεριφορές” αμφισβητούνται ευρέως ως προς την εγκυρότητα τους και πώς δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με τον ορισμό και το περιεχόμενο τους, ούτε και κοινή στρατηγική για την αντιμετώπιση τους στα δικαστήρια.
Στην Ελλάδα, διάφορες οργανώσεις για τα δικαιώματα των ανδρών, καθώς και υποστηρικτές της θεωρίας της “γονεϊκής αποξένωσης”, ασκούν πιέσεις στο Υπουργείο Δικαιοσύνης προκειμένου να συμπεριληφθεί η “γονεϊκή αποξένωση” στην επικείμενη αναθεώρηση του νόμου για την ενδοοικογενειακή βία. Μέρος της στρατηγικής τους είναι να δημιουργήσουν ένα κλίμα στον Τύπο και τα κοινωνικά δίκτυα ότι οι περισσότερες καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία και σεξουαλική κακοποίηση είναι ψευδείς. Πρόκειται φυσικά για μία αυθαίρετη υπόθεση που συνιστά και τη βάση της θεωρίας της “γονεϊκής αποξένωσης”. Οι υποστηρικτές της θεωρίας της “γονεϊκής αποξένωσης”, ακριβώς επειδή γνωρίζουν ότι κανένας επίσημος φορέας δεν αναγνωρίζει το ψευδοεπιστημονικό αυτό σύστημα πεποιθήσεων και επιπλέον διότι στατιστικά στοιχεία δεν υπάρχουν, μάχονται για την νομοθετική του αναγνώριση, ώστε να κατορθώσουν να το επιβάλλουν, παρά την έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης.
Υποσημειώσεις
[1] Domestic Abuse Statutory Guidance
[2] Domestic Abuse Act 2021 Statutory Guidance Consultation Government response (σχολιάζει και τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης για το θέμα που έλαβε χώρα μεταξύ 3/08/2021 - 14/09/2021)
[3] Η έρευνα που χρησιμοποιήθηκε στην επίσημη κυβερνητική αναφορά: Σύνδεσμος στην έρευνα
[4] Απόσπασμα από την έρευνα στην οποία παραπέμπει το έγγραφο:
“Fortin, Hunt and Scanlan’s England and Wales retrospective study of grown-up children’s views of contact (2012) concludes that there was no evidence of children resisting contact entirely based on pressure from their mothers, but rather for the child’s own reasoning often attributing blame to the non-resident parent. Such attributions included a lack of parental interest, rejection by a new partner as well as practical factors such as distance and the non-resident parent’s work commitments. Hence, where resident parent manipulation was reported, Fortin et al assert that this was only in rare cases and primarily from young children. These findings suggest that before a court takes the draconian step of overriding a child’s wishes, the underlying cause of resistance should be very carefully explored to ensure that important information about the child’s relationship with the non-resident parent was not overlooked.”
[5] Η επίσημη απάντηση της βρετανικής κυβέρνησης αιτιολογεί γιατί δεν σκοπεύει να συμπεριλάβει τη "γονεϊκή αποξένωση" ως ποινικό αδίκημα στον νόμο για την ενδοοικογενειακή βία. Σύνδεσμος στην απάντηση
Βιβλιογραφία | Πηγές
Domestic Abuse Statutory Guidance, Ministry of Justice, UK 2021 Link
Domestic Abuse Act 2021 Statutory Guidance Consultation Government response, Ministry of Justice, UK 2021 Link